Intervistë me njërin nga veprimtarët e devotshëm të çështjes kombëtare, z. Kadri Gërvallën.

Intervistoi: MUSTAFË KRASNIQI

Kur kemi parasysh historinë e popullit shqiptarë në tërësi, historiadhepërvoja e saj na mëson se si duhet të jemi të kujdesshëm ndaj fatit që mëshekuj na përcolli a kombin shqiptar në tërësi. Padyshimkëtëhistori, dikutëdhimbshme e tragjike, dikupakmëliri e shumëmelot, rilindësit e trasuandhe e brumosënshqiptarinmendjenjatkombëtareqëtaduanShqipërinë e natyrshme. Sipas rilindësve, pa një Shqipëri të tillë nuk ka as jetë as histori as komb dhe as liri.

Me këto ndjenja shqiptarët ishin të përkushtuar për atdheun, jehona e tyre filloi të ndihej kudo, duke filluar nga krisma e pushkës së Çerçiz Topullit, Ded Gjo Lulit, Idriz Seferit, Azem Bejtese, e deri te jehona e madhe e Jasharajve, që me pushkën dhe qëndresën e tyre heroike Evropës së mashtruar ia ktheu trurin si duhej.

Ne për të mos lënë anash një brez që bëri shumë për këtë mëmë Shqipëri dhe në anën tjetër për të sqaruar opinionin e gjerë shqiptarë se sot në shoqërinë tonë, po ndodhë një çud, po anashkalohet veprimtarët në njëfarë forme dhe po pergdhelej një pjesë e atyre që dje kishin frikën ta quante vetën shqiptar, dhe pa u ardhur fare keq, ky lloj tipi, në emër të nacionalizmit, i dënonin djem e vajza me burgime të rënda, apo edhe i likuidonin me prapavijë, vetëm e vetëm pse e donin lirin, Shqipërinë e natyrshme.

Këtij brezi atdhedashës, si shumë djem dhe vajza, pa dyshim i takon edhe njëri ndër veprimtarët e devotshëm, Kadri gërvalla, i lindur në fshatin Lupç i Poshtëm komuna e Besianës, prej një vendi që ka brumos shumë patriot, burra të qëndresës, që kurrë nuk janë gjunjëzuar para armikut. Por gjithmonë kanë qenë përballë padrejtësisë që i është bërë këtij kombi.

Fillimisht do t’ju pyes për jetën tuaj. Pasi që vini nga një fshat me një traditë të lasht atdhetare, nga një fshat që ka nxjerr në dritë shumë atdhetar, nga një fshat që rrezon ende me emrin e të ndritshmit, e të madhit Adem Demaçit?

Kadri Gërvalla: Është e vërtetë ajo që e thoni për fshatit e lindjes sime është një fshat që ka kaluar nëpër shumë rrebeshe të mëdha historike, e për këtë do të nisem nga rrëfimet e nënës sime Lirije Gërvalla:”netëve të gjata e të rënda dimërore, në skamje e robëri” këto fjalë të nënës ndikuan tek unë dhe që në femëri prekën ndjenjën time për atdhe, e në anën tjetër më shtyn që ta dua fjalën e bukur artistike.

Nga babai, mësova urtësinë, kurse nga xhaxhai, Zeqir Gërvalla qëndresën dhe rrugën drejt Bashkimit të trojeve etnike shqiptare. Ndërsa,siç e ceket edhe ju , vi nga Lupçi me një traditë të lashtë atdhetare. Aty u inspirova u trimërova duke dëgjuar dhe parë aktivitetin e njerëzve të mëdhenj si; Adem Demaqin, Zeqir Gërvallën, Sabit Retkocerin, Adil Pirevën, Ilaz Pirvë, Fatmir Humollin e shumë të tjerë që janë vetë historia dhe krenaria e shqiptarizmit. Prandaj nuk e kanë thënë kot se Lupçi i Poshtëm ka qenë “Çerdhe e nacionalizimit dhe e irredentizmit”.

Në atë kohë mbi figurat e çmuar filloi të mbillej shpifja, e për këtë haptas në një tubim të mbajtur në vitin 1991,fshatarët i informova se Lupçi ka mbi 30-et të burgosur politik, me afro 100-vjet burgim, e për këtë nuk duhet të bie pre e shpifjeve, ka edhe rreth 48-studentë e studente që vijonin studimet në Universitetin e Kosovës. Kjo tregon qartë se dija, kultura,atdhedashuria në njërën anë, dhe brezi tjetër që mori përsipër, guximin, luftën dhe hapi rrugën, që të tjerët të frymëzohen të ecin kësaj rruge të vështirë, që në fakt solli lirinë që sot Kosova e gëzon. Ndonëse ky ishte ai gërshetim që u bë forcë, edhe nga kjo forcë dolën pushkët e lirisë, dëshmoret e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës,që ranë në altarin e lirisë, si: Mentor Retkoceri, Mentor Humolli, Arben Haxha si dhe Ylfete Humolli Heroine më heret në vitin 1991, kur ra ne krye te demonstratës . Me këtë tregon se Lupçi i Poshtëm me ujin e freskuar që ecë nga ajo gurrë që nuk shteron kurrë, ishte çerdhja patriotike.

Unë kam lexuar shkrime dhe intervista tuaj, si për dallim nga të tjerët ju dëshironi që lexuesit t’ia shpalosni tërë jetën e intervistuesit dhe mu për atë pa modesti fare do t’ju përmbahem pyetjes suaj. Shkollën fillore kam kryer ne vendlindje,ndërsa të mesmen dhe fakultetin Juridik kam mbaruar në Prishtinë. Shpesh e ceku se kam studiuardrejtësinë,ku ne Kosovënukkapasdrejtësi. At qe e studionim ne amfiteatrin e akultetitJuridiknëteori, nëpraktik “kërbaçi”ipolicisëbintenëkundërshtimme at qe e mësonim. Si student kam paskushtet e vështiraekonomike, si shumëtetjerët,pornostalgjiapër at kohë ende kambete, sepsejamangazhuar si shumëstudentët e tjerënëçdorevolucionstudentor. qëkaqenëdhembetetpromotori i lirisë. Kam qenëaktivist, pjesëmarrësnëçdodemonstratënëPrishtinë. Duatacekudemonstratë,qëishte e organizuarnga Afrim Zhitija, kukishanderin, qëmubesua, qëteishabashkorganizatornë at demonstratë. Kuptohetishinedheshumëtëtjerë. Ishtedyditëpara se tevritej Afrim Zhitiadhe Fahri Fazliu.

Mëkujtohetnëatëkohë, posadolangafakulteti,nësheshin e Prishtinëskishteshumënjerëz, saqesiçthotëpopulli: ”Gjëlpërnnukkishekuatalëshoje”, mekëtëkuptohej se po i vinteerademonstratë. Duke lëvizurnëpërsheshin e Prishtinësshohheroin e populli, AfrimZhitinëdhemetë u përshëndetamekokë. Ngaanëtjetrapërpallneshqëndroninshumëpolici, porhapin e Afrim Zhitisëdhezërin e tijdhetëqindramijërademonstruesvenukmundintandalninaskush, mëaskordonët e hekurttëpolicisëfashiste. Ishteora 17.45, minuta, Shahinikushëriri i Afrim Zhitisëmëtha:- Kemiurdhrinnga…(emrinnukmatha),qënëora 18.00 tefilloimebrohoritë Kosova Republikëtetresheshirat, munëkohën kur tëfillohetdemonstratanësheshin e Prishtinës. Ne ashtuvepruamdheishtenjëdemonstratëqëtregoifuqinëdheorganizimin e njëatdhetaridhepatriotisiçishte AFRIM Zhitia.

Policiadhespiunet e SerbisëkishinvërejturAfrimin,dhe se ngaajonatë,uvënëpërcjellje, kumë 2 nëntornënjëluftëheroikenëBregun e Diellit, ranëbashkëme Fahri Fazliun,përtëmosvdekurkurrë. Këtëdemonstratënukmundëtaharrojkurrë,siçnukmundëtaharrojas Afrim Zhititin, Fadil Vatëndhe Fahri Fazliun, kuishteajogjeneratëqëmësuamshumëngatadheunëmeshokëtëtjerëvazhduamrrugën e tyre.

Mekëtoemocioneqë na i shpalosëtpërlexuesin do tëjenënjëmësim i mirëpërtëkaluarënjoedhetëlartë, përposkëtyreaktiviteteveedhestudimevejenimarrëedhemejetëngazetareske, përcilënrevistëkenishkruar, dhe a mundtë na thonikryesisht se përçfarëtemakenishkruar. Ndoshtapaknjëpyetjeprovokues, porpërlexuesin do tëishtenëinterestadijë, sepsesiçdihejnëatëkohëkapasurtëatillëqëpërshpirtkishinJugosllavin e titosdheshkrimetjashtëkësajidejekanëqenëvështirëtashohindritën. E mupërkëtëcensurimtëfjalëssëlirëbesoj se kenipasuredheshkrimeqëju i kenishkruardhepërhirtësituatësnukjukanëbotuar?

Kadri Gërvalla: Tëthënëtëdrejtën kur tarikujtoshtëkaluarën e lavdishmeështëvështirët’juikëshemocionevedheaqmëtepër kur kepasurtëbëshmeatofiguraqësotjanëmbeturlegjendatëgjalla. Sa i përket pyetjes suaj, gazetaria më ka pëlqyer dhe si student fillova te shkruaj. Pasi që edhe xhaxhi im, Zeqir Gërvalla, në atë kohë punonte ne redaksinë “Bota e re”,gazetë studentore,atu fillova të shkruaja për këtë gazetë.

Në vitin 1990-filloi në atë kohë liroheshin disa te burgosur politik, ndërsa në anën tjetër gazetat ditore kishin frikë që t’i intervistonin, atëherë unë pa ndie frikë bëra ca intervista. Censura ka qen shumë e pranishme, dhe shpesh nuk botoheshin, por i kuptoja edha ata ne redaksi. Pra këta njerëz qe liroheshin nga burgjet serbe,e meritonin te vizitohen dhe të intervistohen, edhe pse regjimi serb në atë kohë ka vëzhguar se kush po kontakton me ta.

Me që nuk ndija për këto vëzhgime, Martin Qunin njëri nga të liruarit nga burgu, pas tri ditësh e kam marr në intervistë,kuptohet, për gazetën “Bota e Re”.Ai ma ktheu:”jam liruar qe tri ditë dhe ju jeni të parët që më vizitoni, këtu po e vërej se revolucioni studentor qenka i fortë dhe i guximshëm, ashtu siç e paskam lënë ne vitin 1981. Kjo intervistë nuk është botuar ne gazetën e studenteve,por më vonë pasi kam kaluar ne Austri, e kam botuar në një gazete shqiptare.

Poashtu vizituam edhe ish-të burgosurin Ilmi Muzaqi, nga Vushtërria,(njërin nga herojnët e gjallë të burgut, siç thoshte Adem Demaçi) me Fehmi Ajvazin gazetar i “Botes se Re”. Gjatë kësaj vizite në fshatin e lindjes se Ilimi Muzaqit e takuam edhe Ramadan Pllanën nga Shtitarica. Me këta dy pishtarë të lirisë vazhduam bisedën deri në orët e hershme të mëngjesit,duka na treguar për shokët, për moralin e lartë te tyre nëpër burgje. Për torturat dhe për porosit e tyre, që të mbahemi të fortë dhe të ecim rrugës së lirisë. Më kujtohet Ilmi MUZAQI me një krenari kur na thoshte edhe ne bashkë me ju duhet te vazhdojmë rrugën e lirisë, të punojmë me tutje për çështjen kombëtare, se kështu i nderojmë të burgosurit. Intervistova edhe Ramadan Pllanën,por edhe këto intervista nuk i botoi “Bota e Re”, për shumë arsye,dhe më vonë i botova në gazetën “Qëndresa” në Kranjë të Sllovenisë ku bashkëpunoja me këtë gazetë qe botonin shqiptarë që jetonin dhe punonin ne Slloveni.

Rubrika ime qe unë më së shumti shkruaja ishte Informimi dhe intervista, pra ishte një rubrikë që kërkonte korrektësi, informim të drejtë dhe frymëzim për ngjarjet që i paraprin rrugës drejt çlirimit të Kosovës. Pas largimit tim nga Kosova kam shkruar dhe kam qenë edhe korrespodent i disa gazetave tjera. Shkrimet e mia kanë qenë në frymën e atdhedashurisë dhe patriotizmit, kështu qe disa gazeta nuk kanë guxuar ti botojnë.

Me këtë jam munduar të bëjë përpjekje për t´i shënuar, e për t´i dëshmuar zhvillimet kyçe lidhur me botën shqiptare, në mënyrë të veçantë për ta vënë në pah perceptimet e tyre nga mërgata jonë(e cila kurrë nuk pushoi së qeni hallkë e rëndësishme e zhvillimeve pozitive drejt zgjidhjes së çështjes sonë kombëtare), por njëkohësisht edhe një përpjekje për të ofruar sa më shumë përmbajtje nga ajo që mund të emërtohet si tërësi e jetës shoqërore shqiptare. Pasi jam marrë me gazetari, kam pas rastin që të bisedoj dhe të intervistoi shumë njerëz të fushave të ndryshme. Aty gjenden shkrimtarë,midis të tjerash shkrimtari i shquar, Dritro Agolli, studiues dhe akademikë si Bedri Dedja, politikanë të kalibrit evropianë, si nënkryetar në Këshillin e Evropës ,Aleksander Biberaj,etj. Secila intervistë mban vulën e ngjarjeve të kohës të situatave të veçanta, cilat janë imponuar.

Ju në vitet 1990-91 ishit njëri ndër themelues e shoqatës “ Bashkimi i rinisë” në Kosovë. A mund të na thoni për lexuesit, se çka synonte kjo shoqate?

Kadri Gërvalla: Po është e vërtetë se isha ndër themeluesit e shoqatës”Bashkimi i Rinisë” në Kosovë, shoqatë e cila ka pas rreth 4500-anëtarë. Për saktësim isha kryetar i kësaj shoqate,ku synimi ishte një organizim pak ma ndryshe se që ishte në at kohë në Kosovë në vitin 1990-91. Duke e vërejtur politiken që bënte LDK-ja e cila angazhohej që nën ombrellën e saj ta futë (ne kuadër të Forumin Rinor rininë e Kosovës),pra ne një program te LDK-së, dolën disa që formuam shoqatën e pavarur ”Bashkimi i rinisë” me një aktivitet legal dhe ilegal.

Në kuadër të shoqatës kanë qenë disa seksione,ku do të veçoja se kemi pasur edhe seksionin e mbrojtjes dhe ne në at kohe pra ne vitin 1991 kemi caktuar se pari Komandantet e lagjeve, qytezave dhe qyteteve. Pra qysh atëherë kemi menduar për një organizim të luftës, sepse kemi qenë të vetëdijshëm se lufta do jetë e pashmangshme, ndërsa të tjerët jetonin me ëndrra dhe me fjalën “Durim”,dhe konferencash shtypi,çdo të premte.

Në kuadër të shoqatës ka qenë “Treshja politike”,Fatmir Humolli,Fehmi Pireva dhe unë, Kadri Gërvalla. Fatmiri ishte liruar nga burgu,dhe ish- i dënuar politik,anëtar i LKQK-së,ndërsa unë dhe Fehmiu, iu bashkuam Fatmirit në rrugën e LKQK-së. Ne si shoqatë kemi organizuar Tryeza politike,kemi marr pjesë në takime ne Tetovë, me rinin demokratike atje si dhe në Fakultetin Filologjik kemi organizuar një program kulturo-letrar, që në atë kohë ishte vështire të mbahej në fakultet një program i tillë. Ne kishim për qëllimin qe te jemi me afër studentëve me shoqatën tonë,dhe me programin tonë. Është me rendësi te ceket se ne gjenim përkrahjen,në shumë fshatra dhe qytete dhe synimi ynë ishte qe ta përfshijmë me nëndegë tërë Kosovën, por nuk arritëm. Aktiviteti ynë ka qene shumë i ngjeshur në komunën e Besianës, Prishtinës dhe Vushtrrisë. Për Programin e kësaj shoqate jemi konsultuar edhe me Adem Demaçin ku na ka këshilluar se si të veprojmë më tutje.

Ju për shkaqe politike u shtrënguat ta lëshoni Kosovën në vitin 1991, a mund të na thonë arsyen e ikjes suaj, për çfarë politike ishte fjala. Ku dihej se në këtë kohë, në Kosovë, ishe një politik e përgdhelur, e një tjetër e përndjekur?

Kadri Gërvalla:Mendoj që politikë e pergdhelur ka qenë ajo e LDK-së,e cila nuk e ka penguar as regjimin serb,veç sa i ka shkuar përshtati,ndërsa politika që e ndjekja unë me shokët,ka qenë politikë e përndjekur. Pra kemi qenë të përndjekur dhe të vëzhguar nga spiunet dhe politika serbe. Por ta them troç kjo politikë nuk i ka pëlqyer as LDK-ës. Largimi im nga Kosova ka qenë që mos të bie në duart e policisë dhe spiuneve serb, me qellim qe edhe jashtë Kosovës mund të punohet për Kosovën dhe për çështjen kombëtare dhe poashtu kam vepruar dhe ende veproi deri sa të realizohet vullneti i popullit dhe i dëshmorëve në tërësi.

Fillimisht u emigruat në Austri?

Kadri Gërvalla: Po, pas shumë konsultimesh me shokë e sidomos me Fatmirin, Fehmiun që edhe ishim të kërkuarit, dhe pas shumë ftesave,për biseda informative ne polici dhe kontrollimeve në shtëpi, u detyruam ta lëmi pa vullnetin tonë Kosovën. Fatmiri shkoi në Shqipëri ku shpesh me detyrë hynte ilegalisht në kosovë, ndërsa gjatë luftës ishte njeri ndër themeluesit e UÇK-ës në ZOLL. Unë shkova në Austri,vazhdova aktivitetin ne kuadër te shoqatës “Fadil Vata”,ku isha kryetar,dhe me 1992,bëhem anëtar i LPK-se,me pseudonimin “Lisi”.Gjatë luftës angazhohem në logjistikë nga Austria ,dhe ne fondin “Vendlindja thërret”. Fehmi Pireva mbet në Kosovë, dhe përkeqardhje, përjeton tortura të shumta nga policia e atëhershme, ku këto tortura i shtoheshin edhe më tepër pasi që ishin të revoltuar që nuk na kishin në dorë mua dhe Fatmiri Humollin.

Pas vendosjes si emigrant në Austri, keni vazhduar aktivitetin tuaj dhe në saj të kontributit tuaj zgjedhësh kryetar i shoqatës “Fadil Vata”. Për këtë a ka mundësi të na thoni në që segmente është shtrirë veprimtaria e kësaj shoqate?

Kadri Gërvalla; siç e ceka edhe më lartë, isha kryetar i shoqatës “Fadil Vata”,e cila vepronte në kuadër te LPK-se,në Austri. Ishte shoqatë patriotike,atdhetare,ku veprimtaria e saj shtrihej në kulturë, arsim, politikë, logjistikë, pa lanë anash dërgimi vullnetareve në UÇK. Ka qenë e para shoqatë qe ka formuar fondin “Vendlindja thërret”,ka pas organin e vet informativ “Alba”,ka hap shkollën shqipe,ka pas një bashkëpunim te ngushtë me shoqatën “Afrim Zhitija “ në Austri. Kjo shoqatë kishte anëtar nderi, Adem Demaqin, Lum Haxhiun, Fehmi Lladrovcin, Xhevë Lladrovcin.

Këto ishin ato segmente me të cilat ka vepruar kjo shoqatë.

Më vonë ju u zgjodhët edhe kryetar i LPK-ës për Austrinë e Ulët. Poashtu më 1995-97 keni ushtruar edhe detyrën e sekretarit të shoqatave shqiptare për Austri. Për lexuesin ç’mund të na thoni rreth këtyre angazhimeve dhe qëllimin e veprimtarisë?

Kadri Gërvalla: Shkuarja ime në Austri, dhe përcaktimi i menjëhershëm në LPK-ën më 1992, më mundësoi që të jem anëtar i saj i përkushtuar dhe në saje të veprimtarisë sime, më angazhuan në Kryesin e LPK-së,dhe më vonë edhe me detyra tjera shumë të rëndësishme, poashtu u zgjodha edhe sekretar i të gjitha shoqatave që vepronin në Austri, kisha edhe ca pozita, tjera, që në saje të vullnetit, të gjitha i kam krye me shpenzime te mia. Sepse isha i vetëdijshëm që veproja për një interes madhore, kombëtare. Atëherë ndihesha i sigurt.

Veprimtarja ime qëndronte në parime të shëndosha dhe të gjitha i kam kryer me suksese. Qëllimi i shoqatave shqiptare në Austri, ishte edhe i sanksionuar në program, ishte integrimi i shoqatave shqiptare mes veti me qëllim të shtrirjes sa më të madhe të veprimtarisë së tyre të përbashkët.

Ne si Bashkim i shoqatave shqiptare krijonim kontakte edhe me miq e deputet austriak, si dhe me z-Gerd Wolfarm,deputet i parlamentin të Vjenës, i cili u ka ndihmuar shumë familjeve shqiptare në Kosovë. Ishim në lidhje edhe me Partin Popullore Austriake(ÖVP), të cilën e udhëhiqte Schüssel. Këto angazhime ishin deri në vitin 2000.

Pas kësaj periudhe,siç dihet një pjese e madhe e LPK-ës kaloi në PDK. Poashtu dhe u në kalova dhe u zgjodha në Kryesin e saj për Austri.

Përpos jetës politike, e kulturor, ju ishit edhe korrespodent i gazetës “Zëri i Kosovës”, kurse më 1996-97, u bëtë edhe kryeredaktor i gazetës “Eugjenika” dhe më vonë redaktor i gazetës tjetër “Alba” në Austri. Që ndikim kanë pasur këto gazeta në opinionin shqiptar dhe a mendoni se këto gazeta kanë luajtur një rol të rëndësishëm në informim dhe në qartësimi e ndërgjegjes kombëtare?

Kadri Gërvalla: Pikërisht,këto gazeta kanë pasur ndikim në opinionin shqiptar,ku kanë luajtur një rol të rëndësishëm në informimin dhe në qartësimin e ndërgjegjes kombëtare. Gazeta “Zëri i Kosovës”,që botohej në Zvicër ishte organ i LPK-se, une isha korrespodent për Austri deri në vitin 2000. Pas vitit 2000 kjo gazetë filloj të botohet në Prishtinë. Të shkruash për këtë gazetë,ka qenë privilegj,ishte një gazetë që ka pasqyra një rrugën të drejtë për çlirimin e Atdheut. Ka qenë e para gazetë që ka botuar në ballinë Komandantin Legjenden,Adem Jasharinë, ku gazetat tjera janë frikësuar edhe nga emrin Adem Jasharit ta shkruaj në faqet e tyre.Gazeta “Eugjenika” ka qenë organ i shoqatës “Fadil Vata” në Austri, ku unë isha kryeredaktor i saj, ndërsa redaktor përgjegjës ishte Adnan Dragaj.

Më vonë, gjatë kohës së luftës, doli gazeta “Alba”, gazetë informuese,ku unë isha redaktor i rubrikës për INFORMIM. Kjo gazete e ka mbajt gjallë informim cilësor mërgatën shqiptare në Austri, gati dy vjet. Në këtë gazetë kanë punuar edhe Eset Berani,Fatmir Maloku ishte kryeredaktor,pastaj Shyqeri Bytyqi,Niq Krasniqi etj.

Ju me tërë këtë bagazh të veprimtarisë, nuk keni lanë anash as krijimtarinë poetike. Më 1994 keni botuar librin e parë me poezi “Bregu i diellit” dhe më vonë tri libra tjerë. Nga ju vinte i gjithë ky frymëzim, meqë veprimtaria e juaj politike, kulturore dhe publicistike ishte e stërngarkuar?

Kadri Gërvalla: Kur njeriu përkushtohet të punoj për çështjen kombëtare,gjen edhe kohë, frymëzim, vullnet, hapësirë dhe inspirim. Poezia tek unë ka lind qysh herët nga shkolla fillore. Atëherë kisha të botuar disa poezi, në ;“Rilindjen Për Fëmijë” dhe nga ajo kohë shkruaja herë pas here.

Përmbledhjen me poezi “Bregu i diellit”, e ka botuar shtëpia botuese, Lidhja e Shkrimtarve ne Tiranë, në vitin 1994. Ky libër i kushtohet dëshmorëve të cilët ranë mu ne Bregun e Diellit në Prishtinë, Afrim Zhitia dhe Fahri Fazliu. Më vonë,në Tiranë me 1998 kam të botuar librin me poezi,”Të lirë paskëtaj” si dhe me 2008 në Prishtinë librin me intervista “Sytë nga Kosova”. Për mendimin tim ky libër me intervista,ishte i rrallë si zhanër në tërësinë dhe ky zhanër për mua ishte si një rezultat i punës shumëvjeçare në fushën e gazetarisë, si në shtypin vendor, poashtu edhe shtypi që botohej në mërgatë. Realisht të them që nga Rilindësit, Lidhja e Prizrenit e këndej, mërgata shqiptare, në forma të ndryshme, ka qenë promotor i përpjekjeve për lirinë e çështjes kombëtare.

Kauza nëpër të cilën ka kaluar dhe po kalon Kosovë, çka do të thotë për një publicistë, poet dhe veprimtar si ju, meqë jeni edhe njohës i mirë i politikës së jashtme. A mendoni që sot është zgjedhur si duhet problemi shqiptar në Ballkan dhe është ndihmuar si duhet nga bota demokratike, sidomos nga ato vende që kanë qenë pjesëmarrëse të drejtpërsëdrejti në copëtimin e Shqipërisë dhe në anën tjetër sa ka bërë politika shqiptare në tërësi për ta nxitur faktorin ndërkombëtar që ta njohë tërësinë e Shqipërisë Etnike, pasi që ky ishte dhe mbetej një vullnet i arsyeshëm i shqiptarëve në tërësi, me përjashtim të disa shqipfolësve?

Kadri Gërvalla: Mendoj se sfidat e shtetit të Kosovës dhe përgjegjësia e shqiptarëve,është shumë e madhe. Pra shteti i Kosovës është shteti më i ri në botë, është edhe shteti që ka përgjegjësinë më të madhe. Prandaj ata që e udhëheqin Kosovën ,duhet të kenë më shumë përgjegjësi se sa privilegj. Pikat më kulmore të angazhimit të Bashkësisë Ndërkombëtare për zgjidhjen e konfliktit në Kosovë dhe përcaktimit të ardhmërisë së sajë kanë qenë në Rambuje. Këtu mund të them se filloi edhe zyrtarizimi i së drejtës së shqiptarëve për Vetëvendosje, poashtu konferenca e Rambujës përgatiti kushtet juridike dhe politike në përshtatje me ligjet ndërkombëtare për ndërhyrjen e NATO-së në Kosovë.

Por të them të drejtën problemi shqiptar në Ballkan nuk është zgjedhur si duhej, me këtë është zgjedhur një pjesë e problemeve. Po ashtu qëllimi i botës demokratike kishte si qëllimi ta parandaloj një konflikti të gjerë, jo vetëm në Kosovë midis shqiptareve dhe serbëve,por edhe më gjerë.

Tash sipas mendimit tim Shqiptaret nuk duhet të presin nga bashkësia ndërkombëtare për t’i mbrojtur territorin e vet. Kjo do të thotë që Kosova duhet të niset nga tri gjëra elementare: një ushtri, një polici,dhe një ekonomi kombëtare-moderne dhe te fortë,sipas standardeve botërore,gjë që pa këtë stabilitet në Kosovë, po edhe në rajon nuk do të ketë integrime të suksesshme euroatlantike.

Sa i përket pyetjes suaj për Shqipërinë etnike, së pari mendoj që shqiptarët duhet ta nxisin njeri-tjetrin, në qoftë përmes kulturës, traditës, gjë që e kemi të njëjtë, martesave dhe politikave të ndryshme,që janë në dobi të shqiptarëve në tërësi, atëherë me një këmbëngulje të kërkojmë nga bashkësia ndërkombëtare që të na njihet kjo e drejtë. Shikoni sot, në Shqipëri dhe Kosove cila parti politike ka në programin e tyre bashkimin kombëtar. Ato parti që nuk kanë me shumë se 3000 deri në 5000 anëtarë. Realisht a behet bashkimi kombëtar me 5000. veta?Unë them se jo.

Bashkimi kombëtar behet kur,te gjithë shqiptaret me një referendum te organizuar jo partiak por institucionalisht, nga Shqipëria dhe Kosova dhe kur e firmosin 7-milion shqiptar atëherë mundemi ta nxisim edhe bashkësinë ndërkombëtare te mendoj për ketë problem. Sot duket qartë, ata që dikur ishin peshq, sot janë bërë ujqër, ndërsa ata që mendojnë për këtë Shqipëri Etnike janë të paktë dhe dy herë të ndjekur, njëherë nga politika titiste dhe tash nga politika e moderuar, thua nga të njëjtit njerëz, apo nga pasardhësit e tyre.

Duke dashur që të mos largohem nga pyetja e më sipërm. Meqë ju keni qenë i lidhur ngushtë me fondit “Vendlindja Thërret” dhe propagandimin rreth UÇK-ës, Çka mundni të na thoni: UÇK-ja ka bërë luftë për të krijuar një shtet të ri, apo ka pasur si synim t’ia rikthej identitetin Shqipërisë natyrale?

Kadri Gërvalla:Fondi “Vendlindja Thërret”, ka qenë i luftës së UÇK-së, këtë e ka cekë disa herë edhe Shtabi i Përgjithshëm i UÇK-se. Gjatë viteve 1997 /99 , isha përgjegjës për informim dhe propagandimin e këtij fondi. Banesën time ne atë kohe e kam pasur si vend ku vinin me fax. informatat dhe te gjitha komunikatat qe i lëshonte Shtabi i UÇK-se. Veprimtaria e jonë fillimisht ka qenë e rrezikuar edhe këtu ku vepronim,ishim të kërcuar nga shteti austriak me 3 .- vjet burg. Për këtë veprimtari më arrestuan ne qendër te qytetin Melk te Austrisë,”Kripo”, policia nga Kryeqyteti i Vjenës,dhe me dërguan ne stacionin policor ku më mbajten reth 5-orë rresht,duke me pyetur për luftën dhe fondin “Vendlindja Thërret” dhe për Hashim Thaçin, përpos pyetjeve disa herë më kanë kontrolluar në banesë. Ne si shumë shokëve tjerë që na ka ndodhur me një urtësi dhe mençuri i kem bindur zyrtarët e këtushëm se lufta e UÇK-ës për liri është e drejtë që është sanksionuar edhe me të drejtën ndërkombëtare.

Sa i përket pyetjes suaj se UÇK-ja, ka ber luftë për të krijuar një shtet të ri,apo ka pas synim t´a rikthej identitetin Shqipërisë natyrale? Mendoj se lufta u zhvillua për ta larguar terrorin dhe regjimin serb njëherë e përgjithmonë. Çka është me rëndësi në këtë luftë morën pjesë shqiptaret e gjitha viseve, si shqiptarët e Shqipërisë, Kosovës nga Maqedonia, Kosovës Lindore, dhe diaspora, të gjithë të betuar pranë flamurit kuq e zi, e kjo për mua ishte ajo që po e kërkoni ju,shqiptaria. Pas luftës ndryshuan gjërat politike, dhe nuk u realizua një pjesë e dëshirave tona, por si po rrjedhin gjërat politike ne botë, besoj se shumë shpejt shqiptarët do te jen faktor shumë i fortë në rajon dhe Evropë.

Do me thënë do të bashkohen?

Gjithsesi, sepse edhe nuk ka arsye të mos bëhej.

Edhe pas shumë viteve plagët janë të pashëruara, synimet e pushtuesve janë ende për të na copëtuar, kurse ne jemi krenuar se kemi krijuar një shtet të ri me flamur e himn të ri. Çka mendoni për këtë, kemi arsye të krenohemi?

Kadri Gërvalla: Natyrisht që duhet të krenohemi,sepse krijimi i shtetit të pavarur e sovran i Kosovës është ngjarja më madhore e shqiptareve mundemi te them në 100 vjetët e fundit. Prandaj ky është edhe një privilegj për gjithë shqiptaret që përjetuan këtë ngjarje. Duhet të krenohemi sepse qe nga Merdari e deri në Morinë nuk shoh shkronja qirilicë, nuk shoh çizme të policeve serb, e sot çdo gjë frymon shqip, dhe këtë e kemi dashur. Serbia e ka humbur Kosovën përgjithmonë,prandaj për ketë e shihni se si bëjnë ofensivë diplomatike, në shenjë për t’ua arsyetuar para popullit serb, por me kalimin e kohës, besoj se do ta kuptojnë dështimin e politikës së tyre edhe vetë ai popull i çoroditur, mund të them lirisht, duke përjashtuar një pjesë shumë të vogël, ai popull kanibalit.

Mërgata ka qenë njëra ndër shtyllat kryesore të luftës Çlirimtare, shtylla që nuk e ka lënë shqiptarin të gjunjëzohet, shtylla që e ka informuar botën për dhunën e shfrenuar të politikës fashiste serbo-sllave mbi popullin shqiptar. Sot ku mendoni se është mërgata?

Kadri Gërvalla: Pajtohem plotësisht me ju qe thoni se mërgata ka qenë ndër shtyllat kryesore të luftës Çlirimtare dhe unë do shtoja se adresa e UÇK-ës ka qenë në mërgatë. Është për tu kritikuar vullneti i institucioneve te Kosovës,pasi qe nga mbarimi i luftës e kanë harrur mërgatën,e cila e mbajti gjalle me vite të tëra çështjen kombëtare, po edhe pse jo luftën. Lufta u zhvillua dhe përfundoi me fitoren e UÇK-së,por kjo fitore dhe liri e Kosovës është edhe meritë e mërgimtarëve nga diaspora. Shumë shpejt u harrua diaspora, u harruan vullnetaret e saj, ndihmat dhe partë qe dërguan në Kosovë. Askush nga institucionet e Kosovës, nuk i tha dy fjalë për diasporën, askush nga diaspora nuk mori pjese ne ditën e shpalljes se pavarësisë me 17-shkurt në seancën solemne, askund nuk u falënderua publikisht nga Kosova, kjo është “absurde”: Shembull. Pasi përfundoi lufta në Kroaci,shteti atje ndau 5- vende ne parlamentin e saj për njerëz nga diaspora,duke i shpërblyer për kontributin qe kanë dhënë, hapi ne çdo shtet të Evropë s Konsullatat,duke i punësuar ma shumë se gjysmën njerëzve nga diaspora, këtë e kanë bërë çdo shtet për ata qe kontribuon.

A kadeputetngadiaspora ne Kosovejo. Psenuk e benë Kosova këtë?

Diaspora e meritonqëedhekjotëmarrëpjesënëavancimin e procesevenëKosovëdhemundtabëjëkëtënëse i afrohetmundësia. Diaspora kanjë kapital tëmadhqëmundtandihmojzhvillimin e Kosovës. Vlerësohet se diasporapërçdovitnëKosovëderdhëmeshumë se 800-milion euro,pramëshumë se sakabuxheti i Kosovëspërkrejtvitin. Diaspora kakuadrotëndryshmedhetënevojshmepërKosovën. Diaspora e kaluajturrolin e diplomacisëpërKosovën, ajo e kabërëinternacionalizimin e çështjessëKosovësdhemundtëthuhet se adresa e tëgjithatëmiravepërKosovënkaqenëdheështëdiasporashqiptare.

Sotdiasporandihet e anashkaluarngakoordinimi i punëve, meKosovën,eanashkaluarnëvotime,eanashkaluar ne vendimmarrjeetj. Përkontributinqekadhendiasporasipasmendimit tim duhetteshkruhet ne “Librin e arttërepublikëssëKosovës”, pordiaspora ende ështëdukepriturdhebesoj se nuk do rriduarkryqpor do tangrezërin e arsyessiçdin. Unëhabitemqëinstitucionetnuk i kanëdhënënjëmbështetjemoralepërangazhimetqëkadhenëdiasporanëçdofushë. Pornjëështë e qartë se diasporakanevojëpërKosovën,poredhe Kosova kanevojëpërdiasporën.

Kur jemitemërgata, juishitedhenjërindërtëparëtqëhapëtklasëmemësimplotësuestëshqipesnëAustridhemenjëfjalëkuështëgjuhashqipetekfëmijët e mërgimtarëvetanëdhe a povlerësohejkjogjuhëhyjnoretekbashkatdhetarëttanë si duhej?

Kadri Gërvalla: Po kam qenëthemeluesdhepërgjigjes i mësimitplotësuesnëgjuhenshqipenëAustri(NÖ). Duke e ditur se mësimiplotësuesështëdritëdhedituripërfëmijët e mërgimtarëve,njënumërveprimtarëshnëAustrimorënvendimqetëpunojmënëkëtëdrejtim. Shtetiaustriak e kishtenëKushtetutën e sajedhelejimin e mësimitplotësuespërtëhuaj,dheketëtëdrejtë e shfrytëzuamedhe ne shqiptaretqëderinëatëkohënuk e kishimtëshfrytëzuar. Bilemëkujtohet kur patanjëtakimmedisakëshilltar ne Ministrin e Arsimit ne Vjenë, passhumëbisedashmudrejtua: Kujenijushqiptaretqenukpo e shfrytëzoniketëtedrejtë. I thash ja më në fund edhe ne jemi këtu. Në këshillin qe punuam për mësimin plotësues ishin edhe Pr. Dr. Xhevat Hasani, Avdullah Avdullahu, Ibrahim Hasani etj. Gjatë punese përgatitore kam punuar shume rreth një vit duke i regjistruar fëmijët e mërgimtareve në tërë Republikën e Austrisë se Ulte,marrjen e pëlqimit te prindërve,dhe te shkollave. Kam pas të drejtë ta caktoj arsimtarin,dhe ketë e kam bërë, ndihem krenar qe nga viti 1995 e deri sot funksionon kjo shkolle.

Tash e kemi shtetin e Kosovës,kemi Ministrin e Arsimit,e cila e ka për detyre te kujdeset për fëmijët e mërgimtarëve dhe te punoj ne ketë drejtim që fëmijët te vijon sa ma shume mësimin plotësues. Prindërve do ju kisha lutur që në shtëpi ta flasin vetëm shqip me fëmijët,pasi kam shume raste kur prindërit ne shenjë se gjoja shqipja është pengesë, ata fare s’flasin shqipen, kjo për mendimin është gabim dhe mëkat i madh.

Një është e qartë se mësimi plotësues është një digë e fuqishme kundër asimilimit. Kurse ne patjetërduhetteintegrohemi, porjoedheteasimilohemi.

A ështëvlerësuarngapolitikashqiptare si duhetveprimtaria e devotshëm e mërgatësdhenëseishterespektuar si duhetkjoshoqëri, a do tëishtemëndryshepërtëmirëkuptohet, meKosovën, e konkretisht a do takishimmëletëqësott’ihapninambasadatdhekonsultat?

Kadri Gërvalla: Mendoj se nukpovlerësohetsaduhetpërmostethënëfare, sikurtëkoordinoheshinpunëtedhekjopuna e AmbasadavedheKonsullatave,doshkonteshumëmëmirëdhemashpejt. Diaspora kanevojëshumëpërshërbimetkonsullore,çdofamiljekaproblememepasaporta,meregjistrimin e fëmijëvedhelloj-lloj,problemesh. Qeveria e Kosovës,epikërisht MPJ-thirren ne mungesëbuxheti,edhe ne limitimin e stafinedhepolitikedhetëshërbimevekonsullore. Unëjuthem MPJ-se veçngatehyratngamërgimtarët,ngashërbimetqe i bëjnëkonsullatat do takenënjëbuxhetshumëmëtëmire.Tjetra ne administratëduhettepunësohennjerëzngadiaspora,kuptohetqe i plotësojnëkushtetdhekamjaftëtëtillë. Këtyretëjuepetnjërrogësipasstandardevete a tijvendidhejomashumë. Edhekëtu mundet tekursejnë,p.sh. sikurte vi ndonjëpunëtor ne Konsullatëpëradministratenga Kosova dheështë i martuardhekafëmijë,aiduhett’imerrtegjithëmeveti .Shtetiduhett’ipaguajshumebenificionekëtijnjeriu,qengapagamujorebanimin, shkollimin e fëmijëve, sigurimin, etjdhekypunëtor do t’ikushton MPJ-reth 5000€,ndrsa punëtoriqejeton ne vendinpërkatës,ngadiaspora do t’ikushtondiku 2000€. Kjo do thotë MPJ mbi 60% mundtëkursej.

MPJ- e Kosovësështëvonuarmehapjen e shërbimevekonsullore,ataduhettëmendojnëmashumëpërdiasporën,qesamashpejtët’ihapinkëtoKonsulata,aty k aka numertemadhetemergimetareve.

Nëfund si poet “ përtëmosvdekurkurrë, Dheuloton…, E timbetelule, Merrënjët e lagura, Gjaknëtokë”. Qëllimishtkëtovargje i morangalibri i juajqëPkagjeturkuptimin, pasitashmëtëpaktënkeminjëliritëfjalës, edhenjëgjysmështeti, aponjështetjometëgjithapjesët e sajasiçduhettëishte?

Kadri Gërvalla: Këtovargjetëpoezisësimejukushtohetatyreqëranëpërliri. Gjithmonëduhettadimë, se paluftënheroikeqëbëri UÇK-ja,dhepagjakunqëujititokën e Kosovësnuk do ishimkëtukujemi. Prandajduhettëpërkulemipranlapidarëvetëheronjvedhet’ikujtojmë ata, se mëtëvërtetë ata ishinqë

Kyishteedhenjëpërkushtim i veçantëtekkjopoezi,kukatëbejlidhurmepërpjekjet e pareshturapërlirikombëtare, përçlirimin e atdheutngathundrapushtuesesllave. Përkohën kur ështëshkruarkjopoeziishtenëtëvërtetë, njëkushtrimpërliri, sepseishim ende nëluftë. UshtriaÇlirimtarelindingapopulli, u rritnëbeteja,dhe u zgjeruaçdo kund nëtrojet e pushtuara, dherruga e sajkishtevetëmnjëdrejtim, atëdrejtLirisë.

Jukeniqeneedhekonsull i Republikes se Kosoves ne Stuttgart,jenilarguarngaishMinistriGlaukKonjufca,sindodhikjo?

Po ishakonsull i Republikes se Kosoves,ne Stuttgart mashume se njevit.Kamqenepjese e konkurseve ne kuaderte MPJ-se,qekapasmevite,sidhe kam qenegjithmone ne liste tepritjese per teberdiplomatë.Jamemruar ne vundtevitin 2018,dhe jamshkarkuar ne SHkurttevitit 2020.Puna ime si klonsulleshtevlersuarshumemireedhengamergimetaret ,poredhengashefi i Misionit i cilibenraportin e punesdhe per ketekaqene e njoftuaredheMPJ.IshministriKonjufcanuk e kashikuarraportin e punes time dheanenprofesionaletimen.Pershkarkimin tim kapasmashume se 700 reagimengamergata,porasnjeketonuk i kamarrparasyshishministri i cilipakurrfarbazeligjore,meshkarkoiuadheshumetetjere.Une kam berpadi ne gjykatë,kunderketijvendimidhejamduke e priturepilogun.

Gjykataspecialepomban neparaburgimshumeluftetarete UCK-se,ç‘farmundtethoni per ketë?

Ndihemshumëkeq,kurshofnëparaburgim,ataqe na çliruan,ataqepatenbarrenkryesore ne lufte.Tejen ne paraburgim,-ishPresidentiThaqi,JakupKrasniqi,KadriVeseli,Rexhep Selimi e te tjeret,20VITE PAS PERFUNDIMIT TE LUFTES,nukkalogjikë.Pornjedihet, se at do tambrojneedhenjehereluften e drejtete UÇK-se,luftë e cilaiandrroikahunhistorise ,per tashkruarnjehistoriteredhetelavdishme.